Xing Yi Quan

Xing Yi Quan (Pin Yin yazımı) ya da Hsing I Chuan (Wade-Giles Yazımı) (形意拳), Çin Savaş Sanatları (Kung Fu/Wushu) içindeki üç klasik "içsel" stilden biridir ve de en eskisi olduğu söylenir. Diğer iki içsel stille, Tai Ji Quan (Tai Chi Chuan) ve Bagua Zhang (Pakua Chang) ile aynı temel prensiplere dayanır. Xing form, şekil, beden gibi anlamlara gelir. Yi irade, niyet, zihin gibi çevrilebilir. Xing Yi Quan, genelde düz bir şekilde Form ve Zihin Boksu olarak çevrilir. Aynı zamanda "zihnin/iradenin yarattığı form" olarak anlaşılır. Beş element tekniklerine dayandığı için bazen Beş Element Boksu olarak da anılır (Ancak bu ismi taşıyan başka bir stil olan Wu Xing Quan ile karıştırmamak gerekir). Telafuzu "Şing Yi Çüen" gibidir.

Xing Yi Quan tüm içsel stiller gibi Qigong (enerji çalışması) temeli üzerine kuruludur ve "Ağaç Duruşu" anlamına gelen Zhan Zhuang çalışması sistemin temelini oluşturur. Doğru duruş, rahatlama, bedeni bütün olarak kullanabilme, omurgayı düzeltme ve açma, zihin ve bedeni bütünleştirme, Qi (~enerji) akışını etkin hale getirme gibi sağlık için de çok faydalı olan yetenekler üzerinde çalışılır ve bunlar savaş sanatı içerisinde doğrudan kullanılır.

Qigong çalışmalarıyla beraber Xing Yi Quan içsel güç geliştirir. Bu sayede kas gücüne dayanmadan eforsuz bir şekilde çok güçlü vuruşlar yapabilmeyi sağlar (tabii ki bu içsel güce ulaştıran çalışmalar büyük efor gerektirir). Böylece fiziksel olarak zayıf görünen biri de çok güçlü, hatta ölümcül vuruşlar yapabilir. Ayrıca rakibin gücü daha yüksek bile olsa gelen tüm saldırılar güç kullanmadan nötralize edilebilir.

Benzer şekilde doğru duruş ve Qi’nin yere ulaşmasıyla geliştirilen “kök salma” kabiliyeti çok sağlam durmayı mümkün kılar ve yerinizden kolay oynatılamamanızı sağlar. Yine bu çalışmaların bir parçası olan “içsel demir beden” yeteneği ise vücudunuza aldığınız darbeleri gevşeyerek abzorbe etmenizi ve zarar görmemenizi mümkün kılar.Bunun yanında rakibin enerjisini dokunmadan hissetme gibi başka yetenekler de yer alır ve enerji düzeyinde bir mücadele mevcuttur.

 

 

Xing Yi Quan, beş element modelini esas alır ve temeli beş element formlarıdır (Wu Xing Quan). Bunlar:

Pi Quan	(劈拳)	("Kesici Yumruk"/"Splitting Fist")	Metal
Zuan Quan	(鑽拳)	("Delici Yumruk"/"Drilling Fist")	Su
Beng Quan	(崩拳)	("Ezici Yumruk"/"Crushing Fist")	Tahta
Pao Quan	(炮拳)	("Top Yumruğu"/"Cannon Fist"/"Pounding Fist")	Ateş
Heng Quan	(橫拳)	("Çapraz Yumruk"/"Crossing Fist")	Toprak

Bunlardan önce Pi Quan öğrenilir ve Pi Quan formu San Ti Shi (三体式) denen bir duruşu kullanır. San Ti duruşu Xing Yi'nin en temel duruşudur ve Xing Yi çalışan biri çok büyük bir zamanı San Ti'de hareketsiz durarak geçirir. San Ti çalışması Zhan Zhuang çalışması ile aynı yapıdadır ve Xing Yi'nin temel Neigong çalışması (içsel çalışması) olduğu söylenebilir. San Ti duruşu bir çok okulda yarım saat veya bir saat gibi bir süre boyunca tutulur. San Ti Shi, Üç Beden Duruşu ("Three Bodies Posture") olarak çevrilebilir. İsmi kozmolojide geçen San Ti konseptinden gelmektedir. San Ti, Yin ve Yang'ın birbiriyle alaka kurması sonucu oluşturdukları üçlü yapıdır (gök, dünya ve insan gibi).

Beş element formlarından her biri alakalı olduğu elementin enerjisini kullanır. Aynı zamanda her biri o elementle ilgili olan iç organldaki Qi'yi düzenler bu manada sağlık açısından faydalıdır. Metal akciğer, Su böbrekler, Tahta karaciğer, Ateş kalp, Toprak dalak/mide ile alakalıdır.

Beş element formları, elementler arasındaki yapıcı ve yıkıcı döngüyü takip eder. Yani metal suyu doğurur ("yoğunlaşma" olarak yorumlanır sıkça), su tahtayı doğurur (su ağacı besler), tahta (yanarak) ateşi doğurur, ateş toprağı doğrur (ateşin külleri toprağı oluşturur), toprak metali doğurur (topraktan metal elde edilir). Aynı zamanda metal tahtayı yener (keserek), tahta toprağı yener (ağaç toprağı delerek çıkar), toprak suyu yener (suyu çevirir), su ateşi yener (söndürür), ateş metali yener (eritir). Böyle bir doğal döngü olsa da aslında tüm elementler tüm elementleri karşılayabilir.

Beş element formları sistemin temelini oluşturur ve basit görünseler de sonsuz tezahürleri ve kombinasyonları vardır.

Beş element formları teker teker öğrenildikten sonra beş elementi birleştiren form (Wu Xing Lian Huan Quan) çalışılır. Ayrıca beş elementin karşılıklı uygulandığı iki kişilik form vardır.

İleri aşamada 12 hayvan formu vardır: Ejder, Kaplan, Kartal, Ayı, Yılan, Tavuk/Horoz, At, Kırlangıç, Maymun, Şahin/Atmaca , Timsah/Kertenkele ve Tai kuşu. Bu hayvanlar, evrendeki her şey gibi, beş elementten oluşur, yani beş elementin tezahürleridir.

Silahsız formlar gibi aynı zamanda silahlı formlar da vardır. Genelde Jian (ince kılıç), Dao (geniş kılıç), Gun (sopa), Qiang (mızrak) gibi geleneksel silahları sıkça görürüz. Bazıları Xing Yi tekniklerinin mızrak teknikleriyle alakalı olduğunu, hatta stilin direkt mızrak tekniklerinin adapte edilerek oluşturulduğunu söyler. 

Xing Yi'de ayrıca Rou Shou ("Yumuşak Eller"/"Soft Hands") çalışması vardır. Tai Ji Quan'deki Tui Shou ("İten Eller"/"Push Hands") gibidir. Rou Shou yapışma, hassasiyet, gelen gücü nötralize etme ve rakibe karşı kullanma, doğru duruş, yumuşaklık, saldırı gibi sistemin temel yeteneklerini, genel olarak içsel prensipleri geliştirir. Beş elementin enerjisi de Rou Shou'da kullanılır. Bu çalışmanın temel şeklinde saldırı olarak vuruş kullanılmaz, genelde rakibi itme ("kökünden sökme"/"uprooting") ve dengesini bozma şeklindedir. Ayrıca rakibi atma da buna eklenebilir. Temel Rou Shou çalışmasının yanında bir de beş element yumruklarının, çeşitli vuruşların eklendiği Rou Shou vardır. Rou Shou'nun hareketlilik bakımından ilk çeşidi sabit bir yerde adım atmadan yapılanıdır. Diğer çeşidi de serbest adım atarak yapılanıdır.

Önceki çalışmalarda edinilen yetenekler serbest dövüş çalışmasında uygulanır.

Xing Yi Quan sürekli ileriye giden bir enerjiyle rakibi ezip geçme ve merkezini ele geçirme özelliğine sahiptir. Bununla beraber çok seri ve şaşırtıcı adımlara sahiptir ve savunma ve saldırı için değişen "açılar" kullanır. Stilin çok tipik bir başka özelliği de eş zamanlı savunma ve saldırı kullanmasıdır. Savunma ve saldırı birbirinden ayrı olmayıp beraber yapılır ve hatta bir elle yapılan tek bir hareket hem savunma hem de saldırı olabilir. Aynı zamanda zincir yumruk gibi çok seri tekniklere de sahiptir. Xing Yi oldukça cesur, hatta kahramanca denilebilecek bir havaya sahiptir ve cesur bir kişilik yapısı geliştirebilme gibi bir özelliği de vardır.

Xing Yi Quan, üç klasik içsel stil arasından en çabuk öğrenileni olarak bilinir. Temel düzeyde uygulamayı kısa sürede öğrenmek mümkündür; ancak ustalaşması diğer içsel stiller gibi uğraştırır. Basitliğinin altında büyük bir derinlik vardır.

Xing Yi Quan çok eskilere dayanmaktadır ve tarihi tam olarak bilinmemektedir. Belgelenebilen en eski usta Ji Longfeng'tur (1588-1662). Buna karşılık sistemin çok daha önceleri ünlü general Yue Fei (1103-1142) tarafından geliştiriliğine dair iddialar da çoktur. Yue Fei'in Shaolin stilleri çalıştığı, mızrak tekniklerine dayanarak bu sistemi geliştirdiği, sistemin ilk isminin Yi Quan (意拳) ("Zihin Boksu") (çok daha sonraları Wang Xiangzhai tarafından geliştirilen Yi Quan ile karıştırmamalı) olduğu gibi söylemler de vardır. Bunun doğruluğu tartışma konusudur, belgelerle pek desteklenmemektedir ve Yue Fei'den sonra beş asır boyunca ne olduğu bilinmemektedir. Buna karşılık Ji Longfeng, diğer ismi ile Ji Jike'den itibaren sistemin nasıl aktarıldığını az çok biliyoruz. Sistemin Yue Fei ile bağlantısını kabul etmeyen çoğu kişi de Ji Longfeng'u kurucu olarak kabul eder.

Ji Longfeng'in heykeli

Ji Longfeng, mızrak konusundaki ustalığıyla bilinirdi ve takma adı Shen Qiang'tı ("İlahi Mızrak"). Sistemin Ji Longfeng'tan ötürü mızrak tekniklerinden etkilenerek oluşturulduğu iddiası da vardır. Ji Longfeng kullandığı stili Liu He Quan (六合拳) ("6 Uyum") olarak adlandırıyormuş. Sistem aktarıldıkça farklılaşmış ve isim değişikliğine de uğramış. Sistemi öğrenen Ma Xueli, Xin Yi Liu He Quan (心意六合拳) ("Kalp İrade/Zihin 6 Uyum") ismini kullanmış. Bu ustadan günümüze kadar gelen stil Henan stili olarak bilinir. Ji Longfeng'un sistemi ayrıca başka bir öğrencisi aracılığı ile Dai Longbang'a aktarılmış. Dai Longbang tarafından aktarılan stil Dai stili Xin Yi Quan (心意拳) ("Kalp ve İrade/Zihin Boksu") olarak anılmış ve günümüzde hala çalışılmaktadır. Dai Longbang'ın öğrencilerinden Li Luoneng (takma adıyla "İlahi Yumruk Li"/"Divine Fist Li") ise sistemde bir takım değişiklikler yaparak ismini Xing Yi Quan (形意拳) ("Form ve İrade/Zihin Boksu") olarak değiştirmiş. Bugün Xing Yi Quan adıyla çalışılan stiller bu ustadan gelir. Bunlar da kendi aralarında Hebei ve Shanxi stilleri olarak gruplandırılır.

"Xing Yi ile tanrılardan da şeytanlardan da korkmanıza gerek yoktur."

 

Yiğit Doğan